NHÀ THƠ NGUYỄN KHOA ĐIỀM

Dòng họ Nguyễn Khoa ở Huế bắt đầu từ một người lính theo Chúa Nguyễn Hoàng vào miền Trung thuở "Thùng thùng trống đánh ngũ liên..." và đã lập nhiều công trạng.Cha Nguyễn Khoa Điềm là nhà cách mạng Hải Triều Nguyễn Khoa Văn, hậu duệ quan Nội tán Nguyễn Khoa Đăng, người gốc An Dương (Hải Dương cũ), từng được đồng chí Nguyễn Phong Sắc cử vào Tỉnh uỷ Thừa Thiên, rồi tham gia Thành uỷ Sài Gòn - Chợ Lớn từ tháng 8/1930.

Nguyễn Khoa Điềm sinh ngày 15 tháng 4 năm 1943, tại thôn U Điềm, xã Phong Hoà, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế, Tuổi thơ Nguyễn Khoa Điềm sống ở Huế, học 10 năm ở miền Bắc, năm 1964 sau khi tốt nghiệp Đại học Sư phạm trở lại quê hương tham gia kháng chiến.
Khi những cuộc đấu tranh của phong trào học sinh sinh viên liên tục diễn ra tại các đô thị miền Nam, Nguyễn Khoa Điềm được đưa vào Huế hoạt động trong giới sinh viên. Nguyễn Khoa Điềm ghi danh vào đại học văn khoa Huế.

Năm 1967 khi đang làm công tác xây dựng cơ sở ở Quảng Điền (Thừa Thiên) thì đã bị địch bắt trong một trận càn ông bị giam ở lao Thừa Phủ. Dịp tết Mậu Thân, ta tấn công vào Huế giải phóng trại giam ông được cứu thoát, trở lại hoạt động thuộc Thành uỷ Huế ( Nguyễn Khoa Điềm không bị đưa đi Côn Đảo như những thanh niên, sinh viên học sinh có liên hệ với Mặt Trận giải Phóng như Vịnh, Cổn, Long, Tòng, Kiệt tại Sài Gòn)

Sau năm 1968 Nguyễn Khoa Điềm được Tuyên huấn Khu uỷ Trị Thiên triệu tập lên rừng mở trại sáng tác, có cả Hoàng Phủ Ngọc Tường, Nguyễn Đắc Xuân, Trần Vàng Sao... Cho đến năm 1975 ông đã là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam . Hai mươi năm sau ,năm 1995, được bầu làm Tổng Thư ký Hội Nhà văn Việt Nam khóa V.
Năm 1996, được Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 8 bầu vào Ban chấp hành Trung ương Đảng. Đại biểu Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam khoá X, Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thông tin.
Trong giới văn nghệ sĩ cũng có nhiều lời bàn ra tán vào về con đường công danh của ông nhưng đó là chuyện “ Của hội nhà văn với nhau “ nhưng chắc chắn là ông đã được giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam với tập thơ “ Ngôi nhà có ngọn lửa ấm”

Một trong những bài thơ hay của Nguyễn Khoa Điềm là bài “ Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” sáng tác thời đánh Mỹ, đã in nhiều lần trong các tuyển tập thơ Việt Nam, càng nổi tiếng hơn khi nhạc sĩ Trần Hoàn đem phổ thành bài hát.

“ Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội
Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng
Mồi hôi mẹ rơi trên má em nóng hổi
Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối
Lưng đưa nôi và tim hát thành lời :

- Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi
Mẹ thương a kay, mẹ thương bộ đội
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
Mai sau con lớn vung chày lún sân…

***

- Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi
Mẹ thương a kay mẹ thương đất nước
Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ
Mai sau con lớn làm người Tự do…”

Cả bài thơ, đặc biệt là câu kết, từng làm nức lòng bao người chiến đấu thời ấy.

Lâu rồi ,trên báo mạng có hai bài thơ cũng viết về đề tài “ Cu Tai “
Đây Cu Tai - ký tên tác giả là Chiêu Hải Tần và bài Đấy cũng Cu Tai - ký tên tác giả là Tân Hải Triều Hai bài thơ này đã có nhiều khẳng định về tác giả .

Bài thứ nhất của nhà thơ Bùi Minh Quốc ( Dương Hương Ly )

Đây Cu Tai

“Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
…Mai sau con lớn làm người tự do”
( Thơ Nguyễn Khoa Điềm, nhạc Trần Hoàn)

Tự Do ! Tự Do !
Tiếng hát vang rừng đất đá cũng thơm tho

Điềm ơi Hoàn ơi
Ta hát ta hát
Lòng say ngất trời

Điềm ơi Hoàn ơi
Ta đây Cu Tai
Vươn vai bước dài
Đường quang gió lộng

Nhưng kìa gió xoay
Đường quang bước khựng

Đầy đường mặt dầy
Xe phóng veo veo
Đè phăng khát vọng
Tự Do lăn queo
Nhạc Thơ đắng họng

Bản thảo thì cướp
Sách vừa ráo mực
Quăng ngay máy nghiền
Ơi Hoàn ơi Điềm
Câu hát ngày xưa
Hát xạo hát lừa
Quả tim nắng hạ
Đen quánh bùn nhơ

Cu Tai bảo mẹ :
-Nó thì láu thế
Mẹ con mình khờ !
Mẹ cười nhỏ nhẹ :
-Con chớ làm ngơ !

Bài thứ hai của thi nhân Hà Sĩ Phu :

Đấy cũng Cu Tai

(Lời ru trên lưng)

Ông Cu Tai ngự trên lưng Nhân Dân
Ông ngồi cho oai không chịu rời lưng Mẹ
Lưng ghế thì to mà lưng Mẹ nhỏ
Ông ru Mẹ ngủ, để các ông yên
Sông núi ngả nghiêng
Giấc ngủ Mẹ nghiêng

Giặc Mỹ rót đô la vào như con suối
Các ông bỏ túi
Các ông cầm còng
Ai mà thức dậy
Vung chày là xong

Từ trong đói khổ
Ông ra chiến trường
Từ trong đại thắng
Ông vào trung ương
Quan văn hoá và quan tư tưởng
Tay ông hốt bạc
Miệng ông lập trường

* * *

Mẹ nuôi a cay vừa cay vừa đắng
Cu Tai thành tai vạ tai ương
Con mơ cho con
Cho bè cho đảng
Mẹ vẫn lưng còng
Một nắng hai sương

“Ngủ cho ngoan Mẹ ơi
Ngủ cho ngoan Mẹ hỡi !”
Ngự trên lưng Mẹ
Con vô Thiên Đường
Mẹ mà thức dậy
Con cho “lên…Phường !”

Nghe nói hai bài thơ này đã photo tán phát rộng rãi lại còn gửi cho cả văn phòng Ban Văn hoá tư tưởng nữa và cũng chẳng khó khăn để xác minh Tân Hải Triều, Chiêu Hải Tần là ai. Có điều hai cái tên ấy đều lấy từ gốc ở chữ Hải Triều tên bố của Nguyễn Khoa Điềm.

Lại nghe hơi nồi chõ chuyện ông Điềm không phải là đảng viên, thế mà leo lên tới bộ trưởng văn hoá, rồi ủy viên bộ chính trị trưởng ban văn hoá tư tưởng nghiền tiểu thuyết “Chuyện kể năm 2000 ” của Bùi Ngọc Tấn thành bột giấy , mà người tố cáo vụ gian lận đảng tịch của Nguyễn Khoa Điềm lại Là ông Nguyễn Đức Đạo, cậu vợ của Nguyễn Khoa Điềm .
Nguyễn Khoa Điềm đã giữ khá nhiều chức vụ: Tuyên huấn, Thành đoàn, Hội văn nghệ, Tỉnh uỷ, Hội Nhà văn, Bộ Văn hoá, Tư tưởng... nhưng chung quy lại thì chủ yếu vẫn là Tuyên huấn, Báo chí và Văn nghệ , nhưng thơ anh vẫn có nhưng câu độc đáo và cảm động:

Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lên
Còn những bí và bầu thì lớn xuống
.....
Tôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏi
Mình vẫn còn một thứ quả non xanh?

Tâm sự của anh về thơ thật khúc chiết:

"Tôi nghĩ có ba yếu tố làm nên phẩm chất cuả văn chương, đó là: Lời (lời văn, cách viết) - Hành động (ý tưởng văn chương thúc giục người ta hành động) - Tấm lòng (là tâm hồn tác giả trên từng trang sách). Có lời văn hay, có khát vọng hành động mạnh mẽ, nhưng thiếu đi tấm lòng nhân hậu, cao thượng thì chưa thể có văn hay.

Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ X bế mạc ngày đầu tuần, cuối tuần người Huế đã thấy ông dọn sách vở, tư trang về ngôi nhà xưa ở Thôn Vỹ.
Việc ông rời Hà Nội về lại Huế không có gì là bất ngờ. Chỉ có điều lẹ quá. Và, “thời kỳ quá độ” từ “quan” chuyển sang “dân” của ông sao mà nhanh đến thế!
Nhớ lại hồi Đại hội IX vừa kết thúc (2001), mới xem danh sách trúng cử ủy viên Bộ Chính trị trên mặt báo, nhà thơ Thanh Thảo đã đặt cho nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm biệt danh “Người khổng lồ thứ 15”. Từ “Người khổng lồ” nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm trở lại làm một người dân thường với một cuộc sống giản dị mà không hề phải… tập ngày nào. Không giống như một ông Chủ tịch một tỉnh miền Trung nào đó, cũng được chính Thanh Thảo xếp vào loại “Người đàn ông yêu nước mình”.
“Người khổng lồ” của Thanh Thảo thì ngược lại, ông đã bàn giao công việc ngay sau Đại hội X và chuyển sinh hoạt Đảng về Đảng bộ phường Vỹ Dạ, nơi ông “qui khứ lai hề”. Ông đã thực sự “chia tay với điện thoại bàn”.

Điện thoại di động vẫn còn nhưng ông đã không sử dụng đến nó nữa kể từ ngày trở về với nơi “sương khói mờ nhân ảnh”, với chốn thanh thản của tâm hồn. Bây giờ ông chỉ sử dụng điện thoại cố định dùng chung với cả gia đình, liên lạc với bạn bè bằng email. Thu thập thông tin thì từ trên báo và trên mạng chứ không phải từ công văn, báo cáo và giao ban hàng ngày.
Ngày mỗi ngày, sau giờ đi bộ, tập thể dục buổi sáng ông lại trở về với thói quen cũ ngày nào: Đi bộ qua Cồn Hến ăn cơm hến, đi ăn bún bò, bánh canh, uống cà phê dọc hè phố, đến sạp báo, hiệu sách. Chỉ có khác xưa là buổi trưa thì phải ăn cơm hộp, do vợ ông đang công tác và ở với các con tại ngôi nhà phố Vạn Bảo ngoài Hà Nội.

Hàng ngày ông lại đi xe đạp như thuở hàn vi, như hồi mới về lại Huế sau ngày giải phóng lên phố, đi thăm bạn bè, về các làng quê ven đô hít thở không khí trong lành Chỉ có khác “ngày xửa ngày xưa” là bây giờ ông đi chiếc xe đạp Nhật chứ không phải loại xe đạp cà tàng, có khi không chuông, không phanh như ta vừa mới gặp lại ở triển lãm thời bao cấp do Bảo tàng Dân tộc học tổ chức.

Cũng không phải lập dị. Ông nói, đi xe đạp là để vừa đi vừa tập thể dục. Cũng nhờ đi xe đạp mà ông gặp được nhiều người quen biết cũ, được thấy “cây đời xanh tươi” và cuộc sống sinh động hơn, được nghe dân nói nhiều hơn và chân thật hơn. Nhưng vì đi xe đạp nên đôi khi cũng gặp rắc rối! Lần ấy ông đến thăm anh em ở Văn phòng Tỉnh ủy, nơi trước khi chuyển ra Hà Nội công tác ông đã làm Trưởng ban Tuyên giáo, rồi làm Phó Bí thư thường trực. Anh chiến sĩ cảnh sát bảo vệ hỏi: “Bác đi đâu”; “Bác là ai”? Ông trả lời: Tôi là Nguyễn Khoa Điềm. Anh ta lại hỏi: “Bác vào gặp ai, bác có giấy tờ gì không”? May thay, trong túi ông có tấm thẻ Đảng vì đêm hôm qua mới đi sinh hoạt chi bộ. Ông đang thò tay vào túi thì anh bảo vệ lại bảo: “Mà bác phải dắt xe lên vỉa hè để tránh đường cho xe vào ra”. Ông lại “líu ríu” dắt xe đạp lên rồi xuất trình thẻ Đảng. Anh bảo vệ điện vào bên trong hỏi: Có ông đảng viên Nguyễn Khoa Điềm muốn vào gặp… có cho vào không”? Câu chuyện thật trăm phần trăm nhưng rất nhiều người không tin, cứ cho đó là chuyện bịa!

Từ giã chức tước công danh về làm người dân lương thiện Nguyễn Khoa Điềm nói với lòng mình :

Bây giờ lúc có thể chia tay với điện thoại để bàn, các vi-dit, nắm đấm mi-cro
Tự do lên mạng với đời sống, ăn ngủ với bụi đường
Một mình một ba-lô và xe đạp
Bây giờ gió gọi anh đi
Mặt trời đánh nhịp về tám hướng
Từ giã cà-vạt, giày đen, lời trịnh trọng
Anh là một với cánh đồng, cánh hẩu với quán cóc, ăn chịu với cỏ
Hò hát một mình, đọc những gì yêu thích, ghi chép những gì cần ghi chép
Thế giới thật rộng những ngả đường độ lượng
Cho anh làm mới cuộc đời mình…



Có một ngày

Có một ngày em không yêu anh
Em đi thật xa
Và mặc chiếc áo
Anh chưa từng thấy bao giờ
Em sẽ có cái cười
Bằng ánh sáng của cái hôn khác
Có nỗi buồn
Bằng màu mưa khác
Những nỗi buồn vui anh không có được bao giờ...
Có một ngày
Em tràn đầy hạnh phúc
Ngày em không yêu anh
Ngày em rời mái nhà xưa cũ ấy
Và chiếc áo sờn vai ấy
Anh từng hôn lên nỗi khó nhọc hàng ngày
Em xoá mình đi
Bằng chiếc khăn màu thơm ngát
Cái ngày đó
Anh sẽ bắt đầu
Với anh
Bằng bước chân ngày đón em
Anh, một chàng trai
Với màu tóc khác

Riêng năm tháng cuộc đời
Thì vẫn như xưa...


Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Em ru Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội
Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng
Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi
Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối
Lưng đưa nôi và tim hát thành lời:
"Ngủ ngoan a Kay ơi, ngủ ngoai a Kay hỡi
Mẹ thương a Kay, mẹ thương bộ đội
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
Mai sau con lớn vung chày lún sau"..
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka Lưi
Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng
Ngủ ngoan a Kay ơi, ngủ ngoan a Kay hỡi
Mẹ thương a Kay, mẹ thương làng đói
Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều
Mai sau con lớn phát mười Ka Lưi..
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng
Thằng Mỹ đuổi ta phải rời con suối
Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông
Mẹ địu em đi để đánh trận cuối
Từ trên lưng mẹ, em đến chiến trường
Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn
Ngủ ngoan a Kay ơi, ngủ ngoan a Kay hỡi
Mẹ thương a Kay mẹ thương đất nước
Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ
Mai sau con lớn làm người Tự do..


Tình ca

Ðừng yêu ai, em nhé
Chỉ yêu mình anh thôi
Dẫu tất cả con trai
Bên em đều tốt đẹp

Ðừng thương ai, em nhé
Chỉ thương về anh thôi
Dẫu anh không còn trẻ
Không có chi hơn người

Ðừng nhớ ai, em nghe
Ngoài anh, người bạn cũ
Dẫu ngàn ngày quyến rũ
Là ngàn ngày chưa qua

Chỉ một lần thiết tha
Chỉ một điều mơ mộng
Như chỉ một bài ca
Hãy vì Anh đồng vọng

Yêu anh từ nước mắt
Rơi trong ngày biết yêu
Yêu anh từ tiếng hát
Khi sao xanh những chiều

Yêu anh không lỗi hẹn
Một bông hoa đợi chờ
Nở trong lòng thầm kín
Mặc tháng ngày vụt qua

Yêu anh từ rất xa
Chiến trường anh gối ngủ
Tóc em cùng suối đổ
Trong giấc mơ nhớ thương

Yêu hơn mọi yêu thương
Mà cuộc đời dã có
Nhớ trước mọi nẻo đường
Ðã thổi từng trận gió

Từ tháng ngày chiến đấu
Ta chọn tình yêu ta
Em ơi em- đồng chí
Ngọn cờ và tình ca

Những gì ta đã có
Là em hay cánh đồng
Là mây trên Thành Phố
Hay trăng treo cuối rừng
Ðều cũng là lửa máu
Của đồng đội, đồng bào
Những gì ta phải đổi
Ðến tận cùng gian lao...

Nên vì sao em ơi
Môi anh đau tiếng nói
Lòng Anh vò tiếng gọi
Anh muốn nói một lời
Yêu anh luôn em ơi
Ví không ai có được
Như anh, một tấm lòng

Càng đi vào mặt trận
Càng sáng bừng thủy chung
Càng lao lên lửa bỏng
Càng yêu em tận lòng
Trên ngọn nguồn sông núi
Biết yêu thành mênh mông...


Đất nước

Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi
Đất Nước có trong những cái "ngày xửa ngày xưa..." mẹ thường hay kể
Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn
Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc
Tóc mẹ thì bới sau đầu
Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn
Cái kèo, cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng
Đất Nước có từ ngày đó...

Đất là nơi anh đến trường
Nước là nơi em tắm
Đất Nước là nơi ta hò hẹn
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm
Đất là nơi "con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc"
Nước là nơi "con cá ngư ông móng nước biển khơi"
Thời gian đằng đẵng
Khôgn gian mệnh mông
Đất Nước là nơi dân mình đàon tụ
Đất là nơi Chim về
Nước là nơi Rồng ở
Lạc Long Quân và Âu Cơ
Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng
Những ai đã khuát
Những ai bây giờ
Yêu nhau và sinh con đẻ cái
Gánh vác phần người đi trước để lại
Dặn dò con cháu chuyện mai sau
Hàng năm ăn đâu làm đâu
Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ
Trong anh và em hôm nay
Đều có một phần Đất Nước
Khi hai đứa cầm tay
Đất Nước trong chúng mình hài hòa nồng thắm
Khi chúng ta cầm tay mọi người
Đất nước vẹn tròn, to lớn

Mai này con ta lớn lên
Con sẽ mang đất nước đi xa
Đến những tháng ngày mơ mộng
Em ơi em Đất Nước là máu xương của mình
Phải biết gắn bó san sẻ
Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở
Làm nên Đất Nước muôn đời...
*
Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu
Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái
Gót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lại
Chín mươi chín con voi góp mình dựng Đất tổ Hùng Vương
Những con rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳm
Người học trò nghèo giúp cho Đất Nước mình núi Bút non Nghiên.
Con cóc, con gà quê hương cùng góp cho Hạ Long thành thắng cảnh
Những người dân nào đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà Điểm
Và ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãi
Chẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông cha
Ôi Đất Nước sau bốn ngàn năm đi đâu ta cũng thấy
Những cuộc đời đã hóa núi sông ta...

Em ơi em
Hãy nhìn rất xa
Vào bốn ngàn năm Đất Nước
Năm tháng nào cũng người người lớp lớp
Con gái, con trai bằng tuổi chúng ta
Cần cù làm lụng
Khi có giặc người con trai ra trận
Người con gái trở về nuôi cái cùng con
Ngày giặc đến nhà thì đàn bà cũng đánh
Nhiều người đã trở thành anh hùng
Nhiều anh hùng cả anh và em đều nhớ
Những em biết không
Có biết bao người con gái, con trai
Trong bốn ngàn lớp người giống ta lứa tuổi
Họ đã sống và chết
Giản dị và bình tâm
Khogn ai nhớ mặt đặt tên
Nhưng họ đã làm ra Đất Nước
Họ giữ và truyền cho ta hạt lúa ta trồng
Họ truyền lửa cho mỗi nhà từ hòn than qua con cúi
Họ truyền giọng điệu mình cho con tập nói
Họ gánh theo tên xã, tên làng trong mỗi chuyến di dân
Họ đắp đập be bờ cho người sau trông cây hái trái
Có ngoại xâm thì chống ngoại xâm
Có nội thù thì vùng lên đánh bại
Để Đất Nước này là Đất Nước Nhân dân
Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao thần thoại
Dạy anh biết " yêu em từ thuở trong nôi"
Biết quý công cầm vàng những ngày lặn lội
Biết trồng tre đợi ngày thành gậy
Đi trả thù mà không sợ dài lâu
Ôi những dòng sông bắt nước từ lâu
Mà khi về Đất Nước mình thì bắt lên câu hát
Người đến hát khi chèo đò, kéo thuyền vượt thác
Gợi trăm màu trên trăm dáng sông xuôi
Người dạy ta nghèo ăn cháo rau
Biết ăn ớt để đánh lừa cái lưỡi
Cái cuốc, con dao, đánh lừa cái tuổi
Chén rượu đánh lừa cơn mỏi, cơn đau
Con nộm nang tre đánh lừa cái chết
Đánh lừa cái rét là ăn miếng trầu
Đánh lừa thuồng luồng xăm mình xăm mặt
Đánh lừa thằng giặc là chuyện Trạng Quỳnh
Nhưng lạ lùng thay, nhân dân thông minh
Khôgn hề kừa ta dù ca dao, cổ tích
Ta lớn lên bằng niềm tin rất thật
Biết bao nhiêu hành phúc có trên đời
Dẫu phải khi cay đắng dập vùi
Rằng co Tấm cũng làm về hoàng hậu
Cây khế chua có đại bàng đến đậu
Chim ăn rồi trả ngon ngọt cho ta
Đất đai cỗi cằn thì người sẽ nở hoa
Hoa của đất, người trồng cây dựng cửa
Khi ta đến gõ lên từng cánh cửa
Thì tin yêu ngay thẳng đón ta vào
Ta nghẹn ngào, Đất Nước Việt Nam ơi!...
*
Ta lớn lên khao khát những chân trời
Những mảnh đất chân mình chưa bén được
Những biển khới chứa mặt trời đỏ rực
Những ngàn sao trôi miết giữa màu xanh
Ôi có cách gì ta được ngắm những bình minh
Buổi vũ trụ chớp bùng nên sự sống
Và ánh sáng trên chiếc xe vàng chuyển động
Bỗng một ngày ấm áp kể ta nghe
Về những con ngươi của thiên thể xa xôi
Muốn bầu bạn với con người Trái đất
Ôi phút đó ta vùng lên ngây ngất
Muốn ôm choàng hết tất cả trời mây
Trái tim tay nặng trĩu những mê say
Sẽ gieo xuống làm âm vang mặt đất...

Nhưng em ơi, cái điều trông đợi nhất
Vẫn những gì có thể có hôm nay
Từ hôm nay, trên mảnh đất ta đây
Ta nắm nó như sợi mây vững chãi
Rồi rút dần từ cánh rừng vĩ đại
Của cuộc đời hằng nuôi dưỡng chúng ta
Và diệu kỳ thay! Ta bỗng lóa bất ngờ
Ta đã thấy cuộc đời vô hạn
Giữa đất đai, nhân dân, bè bạn
Ta tìm ra ánh sáng của Con Người
Những Con Người làm sông núi sáng tươi...
*
Những địa danh trôi từ thuở xa xôi
Trôi bằng máu và trôi bằng nước mắt
Đã đọng lại thành tên ngươi, tên đất
Bao năm rồi suốt mặt pha, triền sông
Nhưng không có con người nào đã trôi hết sâu nông

Bằng những người dân miền Tây nghèo khổ
Đây khôgn biển thì rừng làm biển cả
Một biển xanh với cồn sóng ngút trời
Họ bám mình vào tấm rẫy nổi trôi
Rồi gục chết dưới màu xanh vĩnh viễn
Cuộc đời họ mênh mang bất định
Chỉ đó nghèo bám riết lấy màu da
Ôi mây trắng ngang đầu, gió dưới rừng xa
Đất Nước ở đâu? Đâu là Đất Nước?
Kờ-ruồng Kù tiệt!
Tiếng suối hay tiếng chim?
Tiếng người hay tiếng chiêng?
Tiếng đá lăn, cây đổ?
Thác gào hay đá nổ?
Kờ-ruồng Kù tiệt!
Kờ-ruồng Kù tiệt!
Đất Nước !Đất Nước !
Đất Nước trên miệng ta rồi
Trong tim ta mang
Trên chân ta bước
Đất Nước !Đất Nước !
Cả núi rừng thét lên đồng loạt!
Đó là năm dưới thời giặc Pháp
Chúng hất hàng chục chòi Ta-ôi ra khỏi bản đồ
Đẩy họ vào những cánh rừng xanh không Tổ quốc
Chính lúc đó
Lửa đã cháy lên!
Lửa ngàn đời từ mỗi bếp cháy lên!
Đốt nhà! Ta đốt hết nhà!
Địu con lên lưng vác giáo lên vai
Đánh trăm chiếc cồng xuyên thủng núi
Mắt người già quắc lên cho đàn trẻ theo
Ta đạp rừng nhằm phía Đông bươn tới!
Ôi ta về nguồn! Về nguồn!
Kờ-ruồng Kù tiệt!
Kờ-ruồng Kù tiệt!
Đất Nước !Đất Nước!
Ôi ta về theo Đất Nước
Ta khôgn chịu làm người dân không Đất Nước

Không Việt Nam
Biển rừng gào lên như muốn níu chân ta
Biển rừng không cuốn ta vào vô định nữa
Ta làm con suối rừng biết tìm sông mà tới
Ta làm con nai biết tìm lối mà về
Mặt trời mọc, mặt trời chỉ hướng
Ôi lòng ta có mặt trời soi sáng
Ta trở về Đất Nước Tôt tiên ơi!...
Và hôm nay
Khi bom thằng Mỹ tới
Cắt ngang những nói nhọn nhà làng
Chôn những nhà mồ vào đất bụi
Ta đánh lên tiếng cồng
Ta gọi vang rừng vangn úi

Đất Nước!
Ta đánh lên tiếng chiêng cho cả Bắc Nam cùng nghe được!
Nghe tấm lòng người Tà-ôi, Pa-kô, Cà-tu
Thuỷ chung Đất Nước
Rồi ta quăng cồng dưới suối
Rồi ta chủ chiếng dưới cây

Ta đi
Trong âm vang yêu nước
Ta đi với rựa và tên
Rựa ta mài vào gỗ thành nương
Tên ta gài xuống đất thành bẫy
Thằng Mỹ vào thì xác mà để đấy!
Thằng nguỵ vào thì xác nó đừng chôn!
Cho cháu con ta, ai sau nữa, được nhìn!
Ôi Đất Nước đầu mũi dao
Đất Nước đầu mũi tên
Đất Nước đầu tiếng chiêng
Đất Nước là ngọn lửa
Đất Nước tràn lên từng đỉnh núi
Đất Nước thiêng liêng...

*

Đêm nay ta lên hết mặt sông Hồng!
Nước đánh động dưới chân ta rồi
Đất Nước
Đang gọi ta từng hồi trống thúc
Đất Nước xoáy nhào tim ta
Ký ức
Đất Nước muôn đời đang vặn mình, đang sôi...

Chúng ta là người dân miền Nam
Nhung tôi biết anh gốc gác họ Hoàng Kinh Bắc
Còn tôi họ Nguyễn tỉnh Đông
Huyết thống ta trôi trên bán đảo âm thầm
Hôm nay bỗng réo sôi từng hồi từng trận
Khi cơn lũ đang lao qua châu thổ sông Hồng!

Ta lên hết mặt đê sông Hồng!
Dẫu chỉ bằng tâm tưởng
Ở đâu đó ta không còn nhớ nữa
Sao tổ tiên ta cầm cuốc, cầm cày
Cầm giáo, cầm khiên và cất tiếng hát lưu đày
Để xa châu thổ từ độ ấy...

Ôi những gốc tre tổ tiên ta từng thấy
Vẫn còn nguyên trên bờ bãi sông Hồng
Lúa lên xanh trên những cánh đồng
Cũng có tay cha ông in vào trong lúa
Sâu thẳm quá cho đến từng mái rạ
Cũng có dáng một ngày cha ông khăn gói bước ra

Ôi những gì Người đã ước mơ
Thì bây giờ cũng thơm lá thơm hoa
Nên hôm nay chúng ta
Phải lên hết đê sông Hồng mà giữ lấy!

Đất Nước
Phải chặt tre, đóng cọc mà giữ lấy!
Đất Nước
Phải đan phên, đổ đất mà giữ lấy!
Đất Nước
Phải phá nhà, chặt cây vườn vác ra mà giữ lấy!
Đất Nước
Phải neo người xuống sông, chặn nước mà giữ lấy!
Đất Nước
Đất Nước không thể trôi được!
Máu xương, mồ mả tổ tiên đã trôi đi
Những dòng họ đã trôi đi
Nhưng hôm nay không thể nào trôi được!

Đất Nước
Đang gầm lên trong sóng gió ngất trời
Hàng chục triệu thước khối nước đang lao vào mặt đất
Cuộc xáp trận của vật chất muốn đè vật chất
Của thiên nhiên đè xuống con người
Ta vươn mình gánh lấy đất đai
Ta ném máu xương ta vào làm vật cản
Tất cả ý chí và sinh mạng
Phải được vai dựa vào vai, đùi gối lên đùi
Đẩy con đê sông Hồng tiến lên phía trước
Thắng giặc Mỹ hay thắng giặc nước
Đều nhất tề xung phong!

Sơn Tinh đang nhìn ta lo lắng đăm đăm
Cả nhân loại đang nhìn ta cổ vũ
Con cháu ta mai sau hối hả lật từng trang lịch sử
Ngợp trước con đê sông Hồng lên cao, lên cao...
Chào 4000 năm! Con đê như một cánh tay cao
Của thế trận những người làm chủ
Làm chủ cuộc đời và lướt từng đỉnh lũ
Bảo vệ miến Bắc, chi viện miền Nam!

Mẹ Việt Nam ơi!
Đêm nay con về gối đầu trên cánh tay của Mẹ
Ôi cánh tay rắn rỏi, dịu hiền
Lấm láp bùn lầy nhưng ấm áp niềm tin
Đó là hai cánh đê sông Hồng của Mẹ
Mẹ phả vào mặt con nồng nàn mùi sữa
Của những đồng xa nguyên vẹn như mùa
Con đã đi xa từ thuở ấy đến giờ
Nay bọn Mỹ còn cắt chia Đất Nước
Nhưng đêm đêm con trở về thân thuộc
Ngủ trêncánh tay Mẹ hiền từ cay đắng nuôi con
Trong tháng năm chớp bể mưa nguồn
Ru con lớn và làm người thương Mẹ...

*

Đã có một thời
Ai muốn vào châu Mỹ La-Tinh
Đến trước vịnh Ca-ra-ip
Sẽ không cần dùng địa bàn
Cứ nhìn những xác da đen
Trôi bập bềnh trên biển
Những xác da đen chỉ hướng
Đưa anh vào "mảnh vườn sau"của chủ nghĩa thực dân
Đã có một thời
Ai muốn đến Việt Nam
Cứ hteo gót những đàn ngựa phương Bắc
Hay chữ thập trên tàu buôn nước Pháp
Các bạn sẽ tìm ra Việt Nam
Bởi vì ngày ấy
Nước chúng tôi chưa có trên bản đồ thế giới
Ngôn ngữ loài người chưa biết hai chữ "Việt Nam"
Và dẫu bạn đến đây
Chỉ có những tên đô hộ phủ toàn quyền
Đứng ra tiếp bạn
Nhưng hôm nay
Bạn hãy đi theo những đoàn đi bộ tuần hành
Mang những lá cờ sao vàng
Ở Pa-ri, ở Mát-xcơ-va hay Xtốc-khôn
Bạn sẽ đến được Việt Nam tôi đó

Bởi vì Việt Nam hôm nay
Nằm giữa lòng thế giới
Nằm trong tim nhân loại
Nằm trên con đường dẫn ta tới giá trị Con Người...
Bởi vì Việt Nam hôm nay
Là Việt Nam chống Mỹ
Chúng tôi gánh trên vai hành trang nặng nề của thế kỷ
Để bạn bình tâm bước vào ngưỡng cửa Tự do...

Bạn đến đây
Đã có Bác Hồ
Và Nhân dân tôi sẵn sàng đón bạn
Dẫu Người đi vắng
Bạn có thể đến nhà Người thăm một khóm hoa
Rồi cùng nhân dân tôi trò chuyện
Nhân dân tôi đẩy tình yêu mến
Đã được Người dặn dò trước phút đi xa...

Bạn hỏi vì sao cúng tôi yêu quý Bác Hồ
Bởi vì Người là Người đầu tiên
Về với Đất Nước chúng tôi
Mang chủ nghĩa Mác-Lê nin
Chứa trong trái tim yêu nước nhất
Khi Người đặt tay lên
Hòn đất Việt Nam đầu biên giới
Thì từ đó
Đất không phải là đất nữa
Đất là chiến hào
Đất là cạm bẫy
Đất là hoa trái
Nuôi chúng tôi, che chúng tôi cầm súng lên đường!

Có Người, chúng tôi có lại Hùng Vương
Có lại dáng búp sen nghìn năm của chùa Một Cột
Và những búp sen miền Nam tận bùn lầy Đồng Tháp
Có Người, cũng đã thành thơ
Có Người, mỗi mũi tên đồng Cổ Loa
Không chịu vùi dưới đất
Không nằm yên trong viên bảo tàng
Chúng bay lên xé gió thời gian
Mở hết đường bay qua thăng trầm lịch sử
Để cắm vào đầu giặc Mỹ!
Có Người, pho Bồ Tát nghìn tay nghìn mắt
Biết toả hào quang từ hàng chục cánh tay
Có Người, pho Bồ Tát triều Lý chỉ còn đầu
Vẫn nguyên vẹn trong lòng chúng tôi nhờ búi tóc thời vua Hùng để lại
Và pho Kim Cương trên đôi chân vững chãi
Dẫu mất đầu vẫn giữ một dáng đứng Việt Nam
Đấy, Đất Nước chúng tôi đổ vỡ biết bao lần
(cả những pho từ bi cũng không ngoài hoạn nạn
Nhưng có Người, những cái mất đi phải trả về hình dáng)
Quá khứ được nhìn từ đôi mắt Hôm Nay
Và Hôm Nay từ đôi mắt Ngày Mai
Chúng tôi sống bằng Tương lai một nửa
Bằng tình yêu vô hạn những con người
Như Hôm Nay nhìn Đất Nước cắt đôi
Chúng tôi đã thấy ngày hàn gắn...

Bởi vì Người là người đầu tiên
Yêu miền Nam trong trái tim mình
Yêu tuổi trẻ miền Nam 25 năm
Chưa có được ngày hạnh phúc

Mà Người dạy chúng tôi
Hãy bền gan đánh giặc
Dẫu phải chết cũng không khuất phục:
"Không có gì quý hơn Độc lập, Tự do!"

Chúng tôi là con cháu Bác Hồ
Có nghĩa là chúng tôi giống Bác
Những gì còn non nớt
Chúng tôi học tập để sống, chiến đấu như Người

Bởi vì Người là đất nước của chúng tôi
Mỗi sợi tóc trắng của Người đều ghi ngày gian khổ nhất
Của Đất Nước, những năm dài đánh giặc
Đôi dép của Người mòn vẹt gót
Người đã đi những ngả đường Đất Nước hành quân

Trái cà Người ăn
Cũng là trái cà nuôi người anh hùng đầu tiên-thánh gióng
Cây gậy Người cầm
Cũng có thể tìm trong trăm ngàn gậy vượt Trường Sơn
Ý chí của Người
Ý chí toàn dân tộc
Lý tưởng của Người
Sự sống chúng tôi mang...
Hồ Chí Minh - Việt Nam
Bạn và tôi cùng gọi
Hồ Chí Minh - Việt Nam

*

Em nghe không trái thị đã rơi xuống tay Người
Trái không chỉ rơi vì sức hút đất đai
Trái rơi vì tay Người ao ước
Khi trái chạm vào tay Người và Người ấp ủ
Thì lừng hương tay Người và Người ấp ủ
Thì Lừng hương và cô Tấm bước ra
Đi trả thù và sống Tự do...
Không rơi xuống bùn, ôi trái thị quê ta
Để bùn lấm và thành bùn vạn kiếp
Rơi vào tay Người, đó là định luật
Của đấu tranh và nhân nghĩa Việt Nam

Tuổi trẻ ơi trong sương gió tháng năm
Ta đã lớn rồi, chín đầy hy vọng
Hãy ngã xuống tay Nhân dân, hỡi sắc vàng cảu nắng
Hỡi hương thơm của nồng mặn mồ hôi..

Hãy ngã vào tay Nhân dân, đừng vãi đừng rơi
Đừng tự do, đừng hoài nghi nữa
Hãy yêu Nhân dân và nghe Người nhắn nhủ
Hãy tìm sức mạnh mình trên cơ thể Nhân dân
Nhân dân đang đi lên đội ngũ trùng trùng
Thế vô tận của nghìn năm giết giặc
Lửa đã cháy hồng hào mặt đất
Mùa chín tình yêu, mùa chín hận thù!

- Không bao giờ xương máu phải bơ vơ
Ôi sông núi nghi ngàn dặm đất
Có nghe tiếng chúng con: Xin có mặt
Nguyện làm người xung kích của quê hương
Đây tiếng hát chúng con:
Tiếng hát xuống đường!

ST- BS & GT