GIỚI THIỆU VỀ DÒNG HỌ ĐẶNG ĐÌNH

Dòng họ Đặng Đình ở Hoàng Xá bắt đầu từ cụ Đặng Tính Thiện thời Lê -Trịnh. Nguồn gốc cụ Thiện vẫn còn là điều day dứt nhiều thế hệ.
Năm 1976 cụ Đặng Đình Ngọ gửi ra Hà Nội công trình nghiên cứu do trợ bút Nam phong tạp chí Đặng Văn Phái hiệu đính năm 1936 thì việc xuất thân họ Đặng Đình đã dần sáng tỏ.Điều khẳng định dòng họ Đặng Đình có nguồn gốc từ họ Đặng Chúc Sơn do kết hợp các yếu tố lịch sử, văn hóa cũng như tính di truyền học.

Theo sơ đồ phát triển của dòng họ thì dòng họ Đặng Đình tại Hoàng Xá đã bước sang đời thứ 13. Ông trưởng họ Đặng Đình hiện nay là ông Đặng Đình Thuật ( Đời thứ 11).

Đời thứ I dòng họ Đặng Đình là Cao tổ Đặng Tính Thiện

Cụ là con trai thứ 13 của Khâm quận công Đặng Thế Khánh thuộc đời thứ VII dòng họ Đặng Chúc Sơn.
Tuy không có học vị nhưng cụ được cử làm Văn hội trưởng thôn Hoa Đình Trang ( Hoàng xá nay)

Khi con trai cụ đỗ Tiến sĩ cụ được phong tước theo công luật thời Lê- Trịnh

Cụ Bà là gái trưởng họ Đỗ, huệ diệu là Từ Tâm phu nhân . Cụ có một con trai duy nhất là Đặng Tuấn Dị
Cụ mất ngày 27/10 mộ hợp táng với cụ bà tại xóm Soi (xóm Mới) thôn Bùng Xá, Mỹ Đức. Mộ xây bao hình chữ nhật 3,5X2,5m giữa xây vòng tròn đặt tấm xi măng ghi : Mộ tổ họ Đặng Đình ( Cụ ông + Cụ bà) 1594- 1656

Đời thứ II – Khởi tổ Đặng Tuấn Dị

Là người hiếu học, hay chữ là một trong “Nam bang tứ kiệt” thời đó. Sau 7 khoa thi hương không đỗ ( có sách ghi 9 khoa) nên không được thi Hội, thi Đình.

Năm 1690 cụ xin đặc cách đi thi Hội thì đỗ tiến sĩ (1). Tại bia văn chỉ hàng huyện tên cụ khắc đầu.
Sau khi cha mất cụ thay cha làm Văn hội trưởng. Cụ là người dân làng cử làm đại diện điều hành việc xây dựng đình Hoàng Xá ( 1694)

Duệ hiệu cũ ghi : “ Lê triều tiến sĩ Mậu Lâm Lang Thái Nguyên đẳng sứ Tán trị Thừa chánh sứ ty, hữu tham nghị tu thận, thiếu doãn, Trung liệt đại phu Đặng tướng công húy Dị- Tự Hoa Trạch Thụy Đôn Tĩnh thần vị”

Tước vị cao nhất của cụ là tước Hầu hàng Đại phu.

Cụ mất ngày 27/3 ở Thái Nguyên. Sau cải cát mang vè xứ Ao Vối, Thanh Ấm.

Năm 1957 do nhà nước xây trường học, mộ cụ chuyenr vè Quán Tiên.
Năm 1972 họ Đặng tu bổ mộ đúc vòng xi măng chụp cố định trên vòng ghi : ‘ Lê Chính Hòa tam giáp tiến sĩ Đặng tướng công chi mộ”
Cụ có 3 bà vợ.
- Từ Thục phu nhân họ Phùng( 19/1);
- Từ Chính phu nhân họ Triệu (15/5);
- Thứ thiếp họ Trần (7/8)

Cụ có 4 người con trai là Đặng Viết Trực, Đặng Viết Trung ; Đặng Hữu Dung và  Đặng Tuấn nghệ , họ đứng đầu 4 chi.

Chi Giáp – Không có con nối dõi
Chi Ất – Truyền 4 đời thì hết
Chi Bính – Truyền đến đời nay

Chi Đinh – Truyền 5 đời thì hết
Sự việc này hợp với truyền ngôn “ Họ ta có thời chỉ còn 15 xuất đinh, các cụ ta phải đổi thành họ Đặng Đình mới phát triển  đươc.”

***

Như nói trên Chi Giáp không có con nối dõi, Chi Ất sau 4 đời cũng không có người nối dõi nên từ đời thứ 7 theo tộc phả trưởng họ Đặng Đình là con trưởng của chi Bính. Trải qua nhiều đời con  cháu thế hệ sau này đều chung cội nguồn từ chi Bính dòng họ Đặng Đình, do vậy để có sự liên tục từ đời I – XI viẹc đề cập các chi Giáp và Ất để lại sau.

Đời thứ III – Cụ Đặng Hữu Dung

Cụ là con trai thứ 3 của cụ Đặng Tuấn Dị ngày giỗ (10/1). Cụ bà là con thứ 2 họ Phùng , hiệu Từ Hoan ngày giỗ (21/8).

Hai cụ có 4 con trai là : Đặng Tuấn Tạo; Đặng Đình Luân; Đặng Đình Khuê; Đặng Tuấn Hiệu

Đời thứ IV – Cụ Đặng Tuấn Hiệu

Cụ là con trai thứ 4 của cụ Đặng Hữu Dung ngày giỗ ( 4/7). Cụ bà là con thứ 4 họ Hoàng , hiệu Từ Dục ngày giỗ (23/6).

Hai cụ sinh được 2 con trai là : Đặng Đình Lộc ;

Đặng Đình Tường. phân làm 2 chi như ngày nay.

Đời thứ V – Cụ Đặng Đình Lộc ( 1764 - 1817)

Cụ là con trai trưởng của cụ Đặng Tuấn Hiệu ngày giỗ ( 26/7). Cụ hiền hậu khi mất duệ hiệu là “ Thuần nhu thần vị”, mộ cụ ở bãi con rùa làng Đình Tràng.
Cụ bà họ Phạm , hiệu Từ Thục ngày giỗ (24/4).

Hai cụ sinh được 2 con trai là : Đặng Đình Tàm ;

Đặng Đình Ty.

Đời thứ VI – Cụ Đặng Đình Tàm

Cụ là con trai trưởng của cụ Đặng Đình Lộc. Tên tự là Đình Lục. mất ngày ( 21/5).
- Cụ chinh thất là Cao Thị Sởi ( Bào Cẩm ). Cụ sinh được một ông con trai là Đặng Đình Tàm. Cụ mất ngày (24/10).

- Cụ thứ thất Cao Thị Tường ( Từ Chân). Cụ sinh được một bà con gái ( Bang già). Cụ mất ngày (18/12).

- Cụ thứ thất Đặng Thị Xuyến ( Từ Ân). Cụ sinh được một người con trai là Đặng Đình Lộc. Cụ mất ngày (27/9).

Đời thứ VII  – Cụ Đặng Đình Quyền ( 1824 - 1881)

Cụ là con trai trưởng của cụ Đặng Đình Tàm.

Sau khi cụ Đặng Đình Điểm – người cuối cùng Chi Ất mất,  việc thờ cúng tổ tiên chuyển giao cho cụ Đặng Đình Quyền. 
Năm 1872  cụ Quyền bỏ tiền nhà làm 5 gian nhà ngói để thờ họ. (2)
- Cụ chinh thất là Nguyễn Thị Nhớn nhiều tuổi hơn cụ ông. Cụ sinh được một bà  là Đặng Thị Quang lấy ông Đỗ Đặng Đoài. Cụ mất ngày (2/1), tên thụy là Sảo Thuyết.

- Cụ thứ thất Trần Thị Hưởng . Cụ sinh được 3 giai (Đặng Đình Hành;  Đặng Đình Kỷ;  Đặng Đình Nhỡ) và 3 gái. Cụ mất ngày (18/3) huệ diệu Trinh Nhất.

- Cụ thứ thất Nguyễn Thị Ngót ( 1838-1907). Cụ sinh được 2 trai (Đặng Đình Nghi;  Đặng Đình Sai) và 1 gái. Cụ mất ngày (4/1), duệ hiệu : Diệu Mẫn
( Trước khi tái giá cụ có con riêng là Đỗ Đặng Mịch )

Đời thứ VIII  – Cụ Đặng Đình Hành ( 1869 - 1925)

Năm 1901,  khoaTân Mão cụ đỗ nhất trường. Sau về dạy học nen  thường gọi cụ Đồ Bình ( Theo tên cô gái cả) cụ mất ngày 4/6, tự : Ngu Khi, hiệu : Tử Bình.

- Cụ chinh thất là Cao Thị Bào , không có con. Cụ mất ngày (23/10), duệ hiệu : Từ Chất

- Cụ thứ thất CaoThị Tường . Cụ sinh được 3 giai (Đặng Đình Cải;  Đặng Đình Mùi;  Đặng Đình Ngọ) và 3 gái. Cụ mất ngày (27/1) duệ hiệu : Từ Thục

Đời thứ IX  – Cụ Đặng Đình Mùi ( 1897 - 1984)

Cụ là con thứ cụ Đặng Đình Hành ( ông cả mất sớm). Cụ giỏi nghề chữa đồng hồ, chính cụ đã truyền nghề cho con và một số học trò.

Tại thời điểm đó cụ cao tuổi nhất dòng họ.

Cụ mất ngày 3/1. An táng tại nghĩa trang thôn nhà.

- Cụ chinh thất là Đỗ Thị Đắc ( 1898-1936). Cụ sinh được 2 giai (Đặng Đình Thiệu;  Đặng Đình Kết)  và 2 gái (Đặng Thị Phương  lấy ông Nguyễn Văn Húng ;  Đặng Thị Thỏa lấy ông Cao Tắc Đại )

- Cụ thứ thất là Đặng Thị Quýt  ( 1907-1997). Cụ sinh được giai (Đặng Đình Liệu)  và 4 gái (Đặng Thị Lê  lấy ông Trần Hán ;  Đặng Thị Lựu; Đặng Thị Hồng  lấy ông Đặng Văn Dụ ;  Đặng Thị Cậy ;  lấy ông Trần … )

Đời thứ X  – Ông Đặng Đình Thiệu ( 1928 - 2000)

Ông là con trưởng cụ Đặng Đình Mùi. Là một người tài hoa ông làm nghề gì cũng tinh sảo. Tự học vẽ truyền thần, tự  học làm ảnh mà ít ai sánh kịp. Người Hoàng Xá đầu tiên làm máy thu thanh sau là sửa chữa máy thu thanh, thu hình. Ông là một tài hoa thực sự hơn cả người được đào tạo bài bản.

Ông mất ngày 28/10 năm Canh Thìn.

Vợ là bà Đặng Thị Kha là con gái cụ Đặng Viết Ngưỡng.

Haioong bà sinh được 5 giai (Đặng Đình Thuật;  Đặng Đình Thành;  Đặng Đình Thắng, Đặng Đình Thái  Đặng Đình Nhi) và 3 gái (Đặng Thị Thủy;  Đặng Thị Thanh; Đặng Thị Thúy)

Đời thứ XI  – Ông Đặng Đình Thuật

(1). Theo sử thì vào thời Lê Chính Hòa do chi tiêu quá lớn nên triều đình cho phép người có của ngoài việc có thể mua chức hào,lý còn có thể mua học vị từ cử nhân trở xuống”. Điều này có thể, để có quyền thi Hội cụ đã phải chi tiền để có điều kiện thi Hội.

(2). Nhà thờ họ Đặng Đình hiện nay không phải ngôi nhà này mà được làm ở nơi khác. ( Giới thiệu sau)

Nguồn : Đặng Đình Thiêm